Cumhuriyet’ten bugüne değişen edebiyat ve sanatı konuştular
Nilüfer Belediyesi’nin düzenlediği “Cumhuriyet Ve…” temasıyla düzenlediği KütüphaneGünleri’nde konuk olan A. Ömer Türkeş, Mine Söğüt ve Turgay Erdener, Cumhuriyet’inedebiyatı ve sanatını konuştu.Nilüfer Belediyesi Kütüphane Müdürlüğü’nün bu yıl Cumhuriyet’in 100 yılına özel olarak“Cumhuriyet Ve…” temasıyla düzenlediği Kütüphane Günleri, A. Ömer Türkeş, Mine Söğütve Turgay Erdener ‘in katıldığı söyleşi ile devam etti.Nâzım Hikmet Kültürevi’nde gerçekleştirilen söyleşiye, ilgi büyük oldu. Cumhuriyet’in sanatıve edebiyatının ele alındığı söyleşiyi Nilüfer Belediye Lideri Turgay Fazilet ile eşi ZeynepTerzioğlu Erdem’in yanı sıra çok sayıda vatandaş ilgiyle takip etti.Cumhuriyet romanının, cumhuriyetle birlikte başlamadığını belirten A. Ömer Türkeş, 1970’deOsmanlı’da birinci roman yazıldıktan sonra Cumhuriyet’e kadar geliştiğini ve olgunlaştığınısöyledi. Cumhuriyet tarihinde yaşanan pek çok olayın Cumhuriyet romanı içinde karşılığınıbulduğunu tabir eden A. Ömer Türkeş, “Türkiye’deki pek çok toplumsal ve tarihî problem,romanların konusu olmuştur. Birinci Osmanlı müelliflerinin da niyetlerinde, ‘Osmanlı nasılkurtulur’ problemi vardı ve kurtuluş tekniklerinden biri, kültürel olarak batılılaşmaydı.Bunun aracı da romandı. Cumhuriyet’in birinci romanlarına baktığınızda o periyodun gerilimleriniolmadan ele almak mümkün değil. Tarih romanlarıyla da bir biçimde siyasi alandakikavgaların edebiyat üzerinde öteki yansımalarıyla sürdüğünü söyleyebiliriz. 100 yıllıkCumhuriyet tarihinde ne yazık ki edebiyatın eleştirilen damarını sürdürenlerin de çeşitlibaskılarla müsabakasını görüyoruz” dedi.1950’li yıllarda köy romanları ve kentteki çağdaş bireyin buhranının anlatıldığı iki temelakım görüldüğünü belirten Türkeş, 12 Eylül darbesiyle muhaliflik zihniyeti ezildiği içinsiyasetle edebiyat ortasındaki ilginin yavaş yavaş azaldığını söyledi. Türkeş, 2000’lerdensonraki edebiyatın değişimini de şu sözlerle paylaştı: “Yeni akımların gelmesi, yeni hayattarzlarının gelişmesi, tüketim kültürünün yükselmesiyle birlikte ana akım edebiyat, gündelikolaylardaki hafif şeyleri anlatıp, hoşça vakit geçirmek diye bileceğim üslupta bir edebiyat biryandan da eskinin hala reflekslerini taşıyan bir edebiyat tıpkı anda görülüyor.”Cumhuriyet ile birlikte ana akım müziklerde yozlaşma olduğunu söyleyen Turgay Erdener de,“Cumhuriyet’ten evvel müzik, meskende değildi öteki bir yerdeydi. Sarayda Abdülhamit valsyazabiliyordu. Lakin Türkiye’de diğer müzik vardı. Biri, divan edebiyatı dayanaklı saraymüziği, oburu de halk müziği. Cumhuriyet ile birlikte aslında ana akım müziklerde yozlaşmaoldu. Saray müziği saraydaki olağanlığını yitirdi, diğer ticari yükler bindi üstüne. Gazinomüziği, piyasa müziği haline geldi. Halk müziği de yurttan sesler topluluğu üzere doğalolmayan bir kadro şeylerle yapılır oldu. Koro diye bir şey yok. Cumhuriyet’te üretilen, doğruolmayan şeylerin başında geldiğini düşünüyorum. Bu, bölgelerin kendine has özelliklerini detörpüledi. Zira tek bir şey yaratılmak isteniyordu. Klasik müziklerimizde bir yenileşmedüşüncesi tahminen de cumhuriyetle birlikte ortaya çıkıyor. Müzik, olması için şiir ve roman gibibasılması niyetindeyim. Ender notaların ender olarak basıldığı yerlerden biri de Nilüfer.Koro yapıtları yazılmıştı Orhan Kemal ve halk şairleri vaktinde. O vakit o notalar basıldıve müzisyenlere ulaştırıldı. Çölde vaha üzere bir pozisyonda görüyorum Nilüfer’i” ifadelerinikullandı.Cumhuriyet’in en büyük kazanımlardan birinin şahsa her şey olma özgürlüğü tanıdığınısöyleyen Mine Söğüt de, Cumhuriyet’in edebiyatçılara, sanatkarlara, düşünürlere ve medyayatanıdığı tartışma alanı olduğunu, lakin bunun hakikat kullanılamadığını belirtti. Söğüt, “Asıltartışmamız gereken şeyleri tartışmayıp, kimlikler, kökler, inançlar, gelenekler üzere çoktanaşılmış ya da aşılmaya çalışan ana şeyler olması gereken problemlerin üzerinde oyalanarak,bugünkü sonucu elde ettik. Çok berbat şeyler yaşansa da ileri gerçek hayal kurabiliyordunuz bucoğrafyada. Bugün geleceğe yönelik kurduğunuz bütün hayaller sansürlü, daha korkuncuotosansürlü oluyor. Edebiyatın ya da sanatın, kültür ortamının bir yüzyıl içinde yaşadığı buartı ve eksilerin, bugünden yaptığımız bütün değerlendirmelerin, eksik kalacağınıdüşünüyorum” dedi.Söyleşinin sonunda Nilüfer Belediyesi Kütüphane Müdürü Şafak Baba Pala, konuklarateşekkür etti.Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı