Doğal Afet Travması Deprem Psikolojisi

Hatırlamak istemediğimiz, korktuğumuz, kayıplar yaşadığımız, günlerce gecelerce huzursuz olarak haberleri izlediğimiz 1999 sarsıntısının akabinde yıllar geçse de her birimiz hala birebir acıyla o günü hatırlıyoruz… Yapılan araştırmalar zelzele sonrasında ekseriyetle herkesin telaş ve gerilim yaşayabileceğini, depresyon, panik atak, uyku sıkıntıları, motivasyon kaybı ve takıntılı niyetlere sahip olabileceğini gösteriyor. Liv Hospital’dan Klinik Psikolog Selenay Yücel Keleş, sarsıntının çocuklar üzerindeki tesirlerini anlatırken ebevynlere de tavsiyelerde bulundu.Psikolojik tesirleri ve etkilenme seviyesi bireyden bireye değişiklik gösterebilir
 Doğal afet travması olarak sarsıntı; birey için dünyanın muteber olduğuna dair inançlarına set vuran, bireyin ruhsal istikrarını bozabilen olumsuz bir tecrübedir. Sarsıntının ruh sıhhati üzerinde kısa ve uzun vadeli tesirlerinin olduğu bilinmektedir. 

• Birey birinci basamakta şok devrindedir ve bu periyotta mantıklı ve gerçekçi düşünememe, karar verememe, dikkat ve hafıza sorunları üzere durumlar yaşayabilir. 
• İkinci kademe olayın 2 ve 6 gün sonrasında gördüğümüz reaksiyon devridir. Birey bu periyotta ağır duygusal yansılar (kaygı, öfke, güvensizlik, endişe, suçlama) ve bedensel yansılar (gevşeyememe, titreme, kalp çarpıntısı, mide bulantısı) gösterebilir.
• Üçüncü kademede ise birey olayları düşünme ve işlemleme devrindedir; olayla ilgili konuşmakta zorlanabilir, yas sürecine girer, ıstırap, öfke ve hasret üzere ağır hisler yaşayarak çatışmalar gözlenebilir. 
• Son kademe ise bireyin düzgünleşme ve tekrar ahenk devridir. Zelzelenin üzerinden uzun bir vakit geçmiştir ve birey artık yaşadığı olaya direnç göstermez, yaşama ahenk sağlar, duygusal ve davranışsal olarak daha uygun hissetmeye başlar, gelecekle ilgili planlar kurmaya, birinci kademedeki üzere olaya ağır bir fikir meşguliyeti göstermemeye başlar. 

Depremin ruhsal tesirleri ve etkilenme seviyesi bireyden bireye değişiklik gösterebilir. Yapılan araştırmalar zelzele sonrasında ekseriyetle herkesin korku ve gerilim yaşayabildiklerini, depresyon, panik atak, uyku meseleleri, motivasyon kaybı ve takıntılı niyetlere sahip olabileceklerini göstermiştir. Depremin çocuklar üzerindeki ruhsal etkileri

• Güvende olmama hissi ve denetimin kaybı, 
• Tekrar sarsıntı yaşamaktan korkma ve binalara tekrar girmekten ve göçük altında kalmaktan korkma,
• Dikkat ve konsantrasyon meseleleri, gece uykularında ağır gerilim belirtileri gösterme,
• Eskiden hoşlandığı aktivitelerden keyif alamama ve motivasyon kaybı.

Ebeveynlere öneriler

• Çocuğunuzun hislerinin ve verdiği yansıların olağan olduğunu bilmeniz kıymetli. Yaşadığı kaygı ve tasanın görülmesi, tabir edilmesi en doğal iyileştiricidir.
•  Olayın geçtiğini ve artık inançta olduğunu hatırlatın, şu anda onun yanında olduğunuzu ve onu koruyabileceğinizi hissettirin.
• Sorduğu soruları açık, anlaşılır ve kolay cümleler ile yanıtlayın ya da “Şu anda bunun yanıtını ben de bilmiyorum lakin öğrendiğimde seninle paylaşacağım.” üzere.
• Çocuklarınızın yanında sarsıntıyla ilgili korkutucu imajları izlemeyin, haberleri konuşmayın ve bu haberleri izlemesine mani olun.
• Eğer çocuğunuz küçük yaş grubundaysa, zelzelesi daha âlâ anlatabilmek için oyunlardan faydalanın. Yer kabuğunun sarsılmasıyla ilgili legolardan, bloklardan oyun kurup olayı daha somut hale getirebilirsiniz. 
• Birlikte bir zelzele çantası hazırlayabilirsiniz, çantanın içindeki materyallerin neden ve ne işe yaradığını konuşabilirsiniz.
• Bol bol hisleri hakkında konuşun, mevzuyla ilgili çizimler yapmasını sağlayın, mektuplar yazın. His ve kanılarını tabir edebileceği alanlar kurgulayın.
• Bol bol bedensel temas içinde bulunun, rahatlatın, sarılın, öpün ve kucaklayın.

 Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı