Korku hayatınızı yönetmesin, siz korkuyu yönetin

Korkunun, hayatta kalmada değerli bir tesire sahip olduğunu belirten uzmanlar, dehşet hissinin tehdit olarak algılanan durumlar karşısında ortaya çıktığını ve kaç reaksiyonuna yol açtığını söylüyor. Dehşet anında kan basıncı artışı, kalp atışı ve teneffüs hızlanması, ağız kuruluğu üzere belirtilerin görüldüğünü söz eden Uzman Klinik Psikolog Penbesel Özdemir Yağız, kaygının birçok his durum bozukluğuyla da bağlantılı olduğuna dikkat çekiyor. ‘Korkudan korkmak’ olarak tanımlanan panik bozukla sıkça karşılaşıldığını vurgulayan Yağız, kaygıları yönetebilmek için kesinlikle uzman takviyesi alınmasını öneriyor.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Penbesel Özdemir Yağız, kaygı duygusu hakkında açıklamalarda bulundu ve kaygı duygusu ile alakalı öteki duygudurum bozukluklarına değindi.

Hayatta kalmak için endişe duygusu önemli

Korkunun, hayatta kalmada değerli bir tesire sahip olan epey güçlü bir his olduğunu belirten Uzman Klinik Psikolog Penbesel Özdemir Yağız, “Psikolog Paul Ekman, üniversal olarak insanlığın tüm kültürlerinde tecrübelenen 6 temel his olduğunu belirtiyor. Bu hisleri; memnunluk, hüzün, iğrenme, şaşkınlık, öfke ve dehşet hisleri olarak sınıflandırıyor. İlerleyen devirlerde ise bu sınıflandırmaya heyecan, mahcubiyet, utanç ve gurur üzere hisleri da ekliyor. W.G. Parrot ise toplumsal psikoloji bağlamında hisleri incelediği kitabında birincil his olarak tecrübelenen dehşete gerginlik ve dehşet üzere ikincil hislerin da eşlik ettiğini belirtiyor.” dedi.

Korku, tehdit olarak algılanan durumlar karşısında ortaya çıkar

Korkunun, bir tehlike yahut tehdit algısı karşısında ortaya çıktığını söz eden Yağız, “Karşıdan karşıya geçerken size süratle yaklaşan bir otomobil varsa, burada hissedilen endişe fonksiyoneldir ve hayatta kalmada değerli bir tesire sahiptir. Bir öbür deyişle dehşet, işlevsel olarak tehlike karşısında insanı harekete geçiren bir alarm sistemi fonksiyonunu görür. Sempatik sistem devreye girer. İçsel ya da dışsal uyaran amigdala tarafından tehlikeli olarak algılanır ve bu tehlike iletisi hipotalamusa, hipofiz bezine, adrenalin ve başka iç salgı bezlerine ulaşır. Kan basıncı artar, kalp atışı ve teneffüs hızlanır. Ağız kuruluğu artar, göz bebekleri genişler. Bilişsel olarak algılanan tehdide bağlı olarak kişinin fizyolojisinde; kaslarda gerginlik yahut karın ağrısı üzere somatik (bedensel) birtakım değişimler olur. Davranışsal açıdan bakıldığında dehşet duygusu kaç yansısına yol açar. Bedenimizdeki kan, kol ve bacaklarımızdaki büyük kas kümelerine hamle ederek vücudumuzu davranışsal bir reaksiyon olan kaçma davranışını gerçekleştirmeye hazırlar. Yani endişe, kişinin tehdit olarak algıladığı bir durum karşısında ortaya çıkan bir histir ve birtakım kaçınma davranışlarına sebep olabilir.” halinde konuştu.

Kaygı, çözümlenmemiş korkudur

Korku ve korku ortasındaki ayrıma değinen Yağız, “Korku hissinin daha çok şu an ile ilgili olduğunu, tasanın ise gelecekte tehdit oluşturabilecek bir duruma karşı oluştuğunu söyleyebiliriz. Bir diğer kaynağa nazaran ise dert, çözümlenmemiş dehşet olarak ele alınır. Kişi geçmiş tecrübesinde algıladığı tehdit ile birlikte yaşadığı endişe sonucunda gelecekte de misal durumlar ile müsabaka ihtimaline karşı korku duyabilir. Endişe, ekseriyetle gerçeklik ile temaslı yaşamsal bir tehlike ile bağlıdır. Telaş ise somut bir tehlike olmamasına rağmen kişinin yaşadığı huzursuzluk ve tedirginlik ile karakterizedir.” açıklamasını yaptı.

Korku hissinin gelişimi üç ana olguya bağlı

Psikodinamik açıdan endişe hissini pahalandıran Uzman Klinik Psikolog Penbesel Özdemir Yağız, “Freud bilhassa çocukluk çağı üzerinde durmuş ve üç olguyu vurgulamıştır. Birincisi, bebeklik devrinde bakım veren objenin yani kıymetli kişinin yokluğu ve bu kişinin gereksinimleri karşılama temelinde eksikliğinin yol açtığı dehşet istikametindedir. Öbür olgu, çocuğun onaylanmaması ya da sevginin kaybı sonucunda karşılaştığı dehşet istikametindedir. Son olgu ise, çocuğun yaşadığı kastrasyon anksiyetesi, ağır utanç, suçluluk ve mutsuzluğun kaygıya yol açtığı istikametindedir.” dedi.

İleri devir psikodinamik teorilerin ise bilhassa erken devir bağlar sonucu oluşan benlik kavramına odaklandığını kelamlarına ekleyen Yağız, “Yeterince âlâ, sıcak ve ilgili bakım vermenin bilakis, katı ve eleştirel bakım verene sahip çocukların kırılgan bir benlik geliştirdiği tabir edilir. Yetişkinlik periyodunda ise kırılgan benliğini adeta saklamaya çalışan bireylerde gerilim karşısında öfke üzere hisler meydana gelebilir. Bu noktada gerilim ile başa çıkma stratejileri gelişmeyen şahısların yetersiz hissettiği ve münasebetiyle tasa yaşadığı söylenebilir.” diye konuştu.

Korku şuurlu, dert bilinçdışı savunmayı harekete geçiriyor

İnsanın en temel gereksinimlerinden birinin güvenlik duygusu olduğunun altını çizen Yağız, “Bu nedenle insan bilinmeyenden, meçhullükten yahut kendisine yabancı gelenden korkar. Kişi endişe karşısında şuurlu olarak savunma gayesiyle birtakım tedbirler alırken, dert hissinde bilinçdışı savunma düzenekleri devreye girer.” dedi.

Yağız, kaygının ne vakit bir rahatsızlık olarak görülmeye başlanacağı ile ilgili olarak şu açıklamayı yaptı: “Eğer artan dehşet ve tasa duygusu günlük ömrün fonksiyonelliğini bozuyorsa ve baş etmede zahmetler yaşanıyorsa kesinlikle bir uzman tarafından dayanak alınmalı.”

Korkudan korkmak yaygın görülüyor

Klinikte en sık karşılaşılan korku bozukluklarına bakıldığında panik bozukluğun öne çıktığını vurgulayan Yağız, “Panik bozukluğun semptomlarına baktığımızda ise rastgele bir uyaran olmaksızın ansızın ortaya çıktığını görüyoruz. Tehdit algısının oluşumuna sebep olabilecek durumlar dahi tehdit olarak algılanır ve hasebiyle panik yaşanır. Şahısta çok dehşet uyanır. Bir öbür deyişle panik bozukluk, ‘korkudan korkmak’ olarak tanımlanabilir. Bedensel duyumlara yönelik çok hassaslık ve bu duyumları felaketleştirerek yorumlama ile karakterizedir.” diye konuştu.

Korku hayatınızı yönetmesin, siz kaygıyı yönetin

Travma sonrası gerilim bozukluğunun da dehşet duygusu ile bağlı olduğuna değinen Uzman Klinik Psikolog Penbesel Özdemir Yağız, “Geçmişte tecrübelenmiş travmatik olaya bağlı yaşanılan endişe ve telaş duygusu travmatik gerilim bozukluğuna sebep olabilir. Fobiler ise fobinin objesi hakkında edinilmiş bilgiler ve davranışsal açıdan çeşitli öğrenmeler aracılığıyla oluşur ve tekrar endişe duygusu ile bağlıdır.” dedi.

Tüm bunlara ek olarak agorafobi, toplumsal anksiyete, ayrılık anksiyetesi üzere durumların da dehşet ve tasa duygusu ile bağlı olduğunu belirten Yağız, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Kişiye özel tedavi sistemleri ile telaş bozukluğu tedavisi terapi sürecinde ele alınabilir. Endişenin hayatınızı yönetmesine değil endişeyi yönetmeye kararlıysanız, bireye özel tedavi anlayışı ile yürütülen terapi süreçlerinden faydalanabilir ve fonksiyonel başa çıkma kaynaklarınızı keşfedip öğrenebilirsiniz.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı