"Yapay Zekâ Tıbbi Hataları Azaltacak"

Belli bir müddet içerisinde ilaç kullandığı halde düzelmeyen psikiyatrik hastaya bireye özel ilaç tedavisi yapıldığını lisana getiren Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, psikiyatrik hastaların en büyük zorluluğunun hastaların anlaşılmaması olduğunu söyledi. İleri teknoloji görüntüleme aygıtlarıyla; düşünen, hisseden ve karar veren beynin uygun çalışmadığını, somut, biyolojik delilleriyle görüyoruz diyen Prof. Dr. Tarhan, şahsileştirilmiş tedavi için yapay zekânın tüm avantajlarından faydalandıklarını kaydetti. Tarhan, “Yapay zekâ ile tıbbi kusurlar azalacak, değerli veriler toplayacağız, kaçırdığımız birçok şeyi yakalama imkânı bulacağız.” dedi.   

Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, kişiye özel tedavinin tıpta evvelden beri var olduğunu ancak sistematize bilgilerle birleştirilmesinin yeni olduğunu kaydederek, kelamlarına şöyle devam etti: 

“Kişiye özel tedavi kavramını ABD Eski Lideri Barack Obama’yla gündeme geldi. Obama herkese birebir ilacı vermek yerine kişinin genetik yapısına ve beyin işlevine nazaran ona uygun şahsileştirilmiş tedavi yapılmasıyla ilgili önemli bir proje başlattı. Beyin Teşebbüsü projesi olarak isimlendirilen İleri İnovatif Nöroteknolojiyle beyin araştırmalarının yapılmasına yönelik olan bu programın maksadını beyinle ilgili hastalıkların tedavisine yardımcı olmak olarak özetleyebilirim. Üsküdar Üniversitesi ve NPİSTANBUL Hastanesi bilim iştirakiyle Beyin Haritalama ve Tedavileri Derneği ile (Society for Brain Mapping and Therapeutics - SBMT), global seviyede işbirlikleri yapıyoruz. Her yıl olduğu üzere bu yıl da Hindistan’da G20 - Neuroscience20 (BRAIN- SPINE- MENTAL- HEALTH) konferansında ülkemizi temsil eden tek üniversite olduk. Tekrar 03-08 Eylül 2023’de ise 12 farklı ülkeden 60 memleketler arası araştırmacının iştirakiyle gerçekleştirilen 6. BaCI (Basic Clinical and Multimodal Imaging) Konferansına mesken sahipliği yaptık. Konferansta nörobilim, genetik ve tıp alanlarındaki son gelişmeleri ele aldık. Beynin bilinmeyen taraflarının keşfi ve nörobilimin geleceğini şekillendirmek için her türlü teşebbüse dayanak veriyor, bilimsel tertipler düzenlemeye devam ediyoruz.” 

“Kritik kavram, hastanın yüksek yararıdır”

Tarhan, “Askerlikte şöyle söylenir: ‘Komutan yalnızca yapılan işlerden değil, yapılmayan işlerden de sorumludur.’ Bir tabibin de bir sağlıkçının da bu türlü olması gerekiyor. Yalnızca yaptığı tedavilerden değil, yapmadığı tedavilerden de sorumlu olmalı. Hastaya ziyan vermenin çeşitlerinden biri de hastayı tedavisiz bırakmaktır. Dünyanın bir yerinde bir formül gündeme gelmişse, takip etmek ve gerektiğinde uygulamak durumundayız. ‘Ben yalnızca bunu bilirim, bunu uygularım’ derseniz siz yalnızca olaya kendi açısından bakan uzman olursunuz. Kritik kavram hastanın yüksek faydasıdır. Hastanın yüksek faydası için, her türlü bilimden, klasik, çağdaş her türlü metottan faydalanmak gerekir.” ikazında da bulundu. 

Kişiye özel ilaç dönemi 

2000’li yıllardan sonra dünyada iki önemli ihtilal yaşandığını söyleyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan, şunları tabir etti:

“Bunlardan biri genetik ihtilal, ikincisi 2018 itibariyle nörobilim ihtilali. Genetik ihtilalde, gen haritası çıkarıldı. Artık insanın genomu muhakkak. Bir beşerden DNA alınıyor o DNA’nın dizilimi çıkarılıyor o genom haritasındaki ortak geninde karşılaştırılıyor, o kişinin genetik profiline nazaran ilaç veriliyor. DNA tahlili yapıp, ilacın hastaya uygunluğuna ve metabolize olma suratına bakılıyor. Karaciğer hakikaten fevkalade bir laboratuvar. Hangi gen nasıl işliyor onlara baktığımız vakit, süratli metabolize ediyorsa o ilacı, o şahsa verirsek boşa gidiyor. Gelişmiş ülkelerde, bilhassa Batı’da bazen epilepsi ilaçlarında genetik inceleme olan ilacı verirlerse, hasta alerji olursa, doktor sorumlu oluyor. Bu ilacın bu türlü bir riski var, tahlil yapmadan vermesi halinde tazminat ödeyen tabipler var.” 

“Maksimum tedavi biçimi şahsa özel tedavidir” 

Tedavinin uygulama etaplarından bahseden Tarhan, “Hastalık daha yeni başlamış ve asgarî tedaviye cevap vermiyorsa optimum tedavi yapılır.  Ona da karşılık vermezse azamî tedavi yani bireye özel tedavi devreye alınır. Tedavinin standartlarına nazaran hareket edilir. Mesela 6 ay içerisinde ilaç kullandığı halde düzelmemişse şahsa özel ilaç tedavisi yapılır. İlaç verirken artık DNA’sına nazaran ilaç verme formülü şuurlu hadiselerde şu anda fevkalade bir kolaylık. Biz kendi alanımızda şuurlu hastaların yurtdışına gitmesini büyük ölçüde azalttık. Türkiye sıhhat alanında çok önemli bir çığır açan teşebbüsler yaptı. Bizde kendi alanımızda bunu yapmaya çalıştık, çalışıyoruz.” dedi. 

“Psikiyatrik hastaların en büyük zorluğu hastaların anlaşılamaması”

Prof. Dr. Nevzat Tarhan, psikiyatrik hastaların en büyük zorluğunun hastaların anlaşılamaması olduğunu söz ederek, şöyle devam etti:

“Hasta acı çekiyor, ızdırap çekiyor, bakıyorsunuz herkes ‘takma kafana, gez toz geçer, kendi kendinin tabibi ol’ diye nasihat ediyor. Bu kişi bize geliyor. Şahsa özel tedavi sistemleriyle kişinin beyin işlevlerine bakıyoruz. Bakıyoruz ki o kişinin beyninde savaş var. Beyindeki sinyal akışı bozulmuş, güç akışı bozulmuş, serotonin, dopamin üzere unsurlar azalmış. Düşünen beyin, hisseden beyin, karar veren beyin uygun çalışmıyor, somut biyolojik delil var. Bunu gösterince hastalar ağlamaya başlıyor. Hatta eşler uygun niyetli bir formda hastayı getiriyorlar. Kimi hastalar “Ben sana demedim mi bak bu kadar hastayım.” diye eşine söylüyor.

Tedavi planını gösterince, hastalığa ve tedaviye inanırsa beyin %40 güzelleştirici kimyasallar salgılıyor diyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan; “Beyin harekete geçiyor. Bir de onun zıddı var. ‘Nosebo etkisi’ deniliyor. Bir insan hasta olmadığı halde hastalığına inanırsa ‘Bu hastalık bende var!’ derse oluyor. Örneğin; ‘Başım dönecek’ derse başı sallanmaya başlıyor. Bu türlü bir durumda beyni hastalığın varlığı ile ilgili konum alıyor, algılamalar yapıyor ve kimyasal üretiyor. Bu nedenle şahsa özel tedavi verilmesi için iç hastalıklarda bile beynin göz önüne alınması gerekiyor.” tabirlerini kullandı.

Yapay zekâ tıbbi kusurları azaltacak

Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, kişiselleştirilmiş tedavinin 3’üncü kıymetli ayağının da derin öğrenme ve yapay zekânın kullanımı olduğuna vurgu yaparak, kelamlarına şöyle devam etti:

“Yapay zekâ tıbbi kusurları da azaltacak. Tabibin karmaşık durumlar içinde kalması halinde, karara varmasını destekleyecek. Bu türlü olunca tıbbi hasarlar minimalize edilecek ve değerli bir avantaj sağlayacak. Biz doktorlar değerli veriler toplayacağız. Radyoloji yapay zekayı en âlâ kullanan alan olmaya başladı. Örneğin şu anda kullandığımız yapay zekâ ve derin öğrenme tabanlı MR aygıtı kullanıyoruz. Patenti bize ilişkin. Bu aygıt uzmana gözünden kaçan bir şey olmasın diye ön teşhis verebiliyor. O da bunun üzerine onu doğruluyor yahut yanlışlıyor. Yapay zekâyla beyin görüntülemesini yaparak, kaçırdığımız birçok şeyi yakalama imkânı sağlayacağız.”

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı